Merhaba değerli okurlarımız, bu yazımızda sizlere android’in ve birçok akıllı sistemin temel taşlarından birisi olan bootloader hakkında bilgi vereceğiz. Bootloader kilidi nedir, amacı nedir, nasıl açılır konularında da bilgi vermeye çalışacağımız yazımızdan keyif almanızı umuyorum.

Bootloader nedir?

Akıllı cihazların sistemlerini başlatabilmesi için gerekli temel program olan bootloader, cihazlarınızdaki donanım ve yazılımı kontrol eden BIOS benzeri yapı kontrollerini tamamlayıp cihaza “açılabilirsin” uygunluğu sinyalini verdikten sonra yüklü olan sistemin (android, windows, ios, linux gibi) destur alıp açılmasını sağlar. Bilgisayarlardan televizyonlara neredeyse birçok cihazda mevcuttur. Cihazın sistemini açabilmesi için gerekli dosyalar bozulduğunda sistem bootloader programından ileriye gitmez ve cihaz açılmaz.

Bootloader kilidi nedir?

Android cihazların temelinde bu sistemle oynamak ve müdahale etmek çok kolaydır. Çünkü android sistemi adı üstünde opensource yani açık kaynak kodlu bir yazılım olarak geliştirilmiş ve tabi ki müdahalelere, testlere, geliştirmelere açık olmalıdır. Zamanla bu özgürlük suistimal edilmeye başladığında akıllı cihaz üreticileri, cihazlarını bootloader kilidi adını verdikleri bir uygulama ile korumaya aldılar. Bu kilit birtakım izinleri, bilgi girişlerini, belli süre beklemeyi içeren bazı prosedürler sonrasında açılabilir hale getiriliyor, bazı üreticiler ise açılmasına hiç izin vermiyordu. Örneğin Sony, HTC, Xiaomi gibi üreticiler bootloader kilidini açmaya izin verirlerken, Huawei, Oppo, Vivo gibi üreticiler ise günümüzde bu kilidin kapalı kalmasını tercih ediyorlar.

Bootloader kilidi ne işe yarar?

Peki bu kilidin hemen açılması neye sebep oluyor da markaların moralleri bozulup bu kilidi kapatma ihtiyacı duyuyorlar? Online alışverişte ve mağazalarda bazı kötü niyetli satıcılar, satın aldıkları cihazları kutularını açarak reklam veya trojan içerikli istemediğimiz programlar yüklemek ve cihazları müşterilere bu programlar yüklü şekilde satmak suretiyle ekstra reklam geliri elde ediyorlar, cihazlara da virüslü içerik yerleştirdikleri için kullanıcı güvenliğini tehlikeye sokuyorlardı. Ayrıca yüklenen birçok gereksiz uygulama sistem bozularak yüklendiği için cihazın güncelleme almama ve bazı diğer stabilite sorunları ortaya çıkıyordu. İşte üreticiler bu sorunlardan kaynaklanan olumsuz geri dönüşlerle müşterilerin üreticileri suçlamasından dolayı bootloader yazılımlarını kilitlemeye başlamışlardır. Burada bu şekilde şirketler cihazlara bir reklam yüklenecekse veya bir şey kurulacaksa bunu yapabilecek tek kişinin kendileri olduğunu ilan etmiş oldular.

 

Bootloader uyarısı
Bootloader kilidinin açıldığı cihazlarda kilidin açık olduğuna dair şirketler kullanıcıları bilgilendirme amacıyla bu şekilde uyarılar yerleştirmişlerdir. Bu uyarı aynı zamanda şirketin kullanıcıya “senin cihazının yazılımı müdahaleye açıktır, birşeyler değiştirilmiş olabilir, başına gelebilecek sıkıntılardan ben sorumlu değilim” deme şeklidir.

 

Bootloader kilidi nasıl açılır?

Her şirket bootloader kilidinin açılması için belli prosedürler koymuştur. Bu prosedürler tek kullanıcı için kısa işler olarak gözükse de birden fazla cihazda kimsenin uğraşmayı düşünmeyeceği süreçler olduğu için bu şekilde amacına ulaşmış olur. Bootloader kilidi genellikle bootloader’ı kontrol eden fastboot menüsünden açılmakta olsa da, bundan önce cihazın sisteminde belli ayarlar yapılması, üreticinin istediği bootloader kilidi açma sürecinin eksiksiz tamamlanması gerekmektedir.

En genel bootloader açma metodu şu şekildedir:

Geliştirici seçeneklerini aktifleştirmek

  • Ayarlar > Telefon Hakkında > (Varsa tüm özellikler, Yazılım bilgisi gibi bölümlere girilir) > Yapı numarası (Build number) öğesine arka arkaya 10 defa tıklanır. Bazı cihazlarda yazılım sürümü gibi farklı bölgelere de konumlandırılmış olabilir, onlarda muhtemelen bu yöntem çalışmayacaktır.
  • “Artık bir geliştiricisin” uyarısını almış olduğumuza emin olun.
  • Ardından Ayarlar menüsü içinde “Geliştirici seçenekleri” bölümü aktifleşmiş olacak. Ayarlar > Geliştirici Seçenekleri > OEM Kilit Açma seçeneğini aktifleştirin. Modele göre ekran kilidinizi soracaktır ve cihazı sıfırlayabilir.
Geliştirici seçenekleri menüsü altındaki OEM kilit açma seçeneği
Geliştirici seçenekleri menüsü altındaki OEM kilit açma seçeneğine yakından bakalım.

Kilidi açmak

  • Burası için komut satırı bilgisine ihtiyaç vardır. Bilgi yazısı yakında eklenecek.
  • Cihazı kapatın.
  • Kapalı cihazı ses kısma ve güç tuşuna basılı tutarak bilgisayarınıza takın. Bootloader’ın kullanıcı arayüzü olan fastboot menüsü gelecektir.
  • Fastboot modundaki cihazı bilgisayara bağlayın, bilgisayarda “Android bootloader interface” olarak görünür.
  • Komut satırına “fastboot oem unlock” komutunu yazıp gönderin.

Bazı bilinen diğer bootloader kilidi açma komutları, bunlar özel bir koruması olmayan cihazlarda çalışacaktır:

  • fastboot oem unlock
  • fastboot oem unlock-go
  • fastboot flashing unlock
  • fastboot flashing unlock-go
  • fastboot oem unlock_critical

Önemli uyarı: birçok firma global pazarda bootloader kilidi açılmış cihazları garanti dışı bırakmaktadır. Bazı cihazlarda kilit tekrar kapandığında işler eskiye dönmekte fakat bazı cihazlar bootloader açılmasını kontrol eden bir sayaç içerebilirler. Bu durumda bootloader kilidi kapansa bile daha önceden açıldığı anlaşılabilecektir.

Bootloader kilidi nasıl kapatılır? (Çok önemli!)

Bootloader kilidi yine kilidi açarken yaptığımız gibi adb ve fastboot komutlarıyla kapatılabilmektedir. Bootloader kilidini kapatmadan önce dikkat etmeniz gereken en önemli şey cihazın oynanmamış halde olmasıdır. Buna “stock rom” denir. Çünkü bootloader kilidi yazılımın bozulup bozulmadığını veya oynanıp oynanmadığı kontrol ettiği için oynanmış bir sistemde bootloader kilidini kapattığınızda cihazınız bootloader modundan ileri gitmeyecek ve dolayısıyla açılmayacaktır. Buna brick olmak, çökmek diyebiliriz. Yani cihazınız çökecektir dolayısıyla bootloader kilidini kapatırken çok dikkatli olmalısınız. Eğer cihazınızı herhangi bir şekilde orjinalini bozacak surette değiştirdiyseniz, lütfen kilidi kapatmadan önce oynanmamış orijinal yazılıma döndüğünüzden emin olun.

Kilidi kapatmak

  • Burası için komut satırı bilgisine ihtiyaç vardır. Bilgi yazısı yakında eklenecek.
  • Cihazı kapatın.
  • Kapalı cihazı ses kısma ve güç tuşuna basılı tutarak bilgisayarınıza takın. Bootloader’ın kullanıcı arayüzü olan fastboot menüsü gelecektir.
  • Fastboot modundaki cihazı bilgisayara bağlayın, bilgisayarda “Android bootloader interface” olarak görünür.
  • Komut satırına “fastboot oem lock” komutunu yazıp gönderin.

Bazı bilinen diğer bootloader kilidi kapatma komutları, genellikle tüm cihazlarda çalışır:

  • fastboot oem lock
  • fastboot flashing lock
  • fastboot oem relock

Bootloader kilidini neden açayım? Ne faydası var?

Bootloader kilidinin yazıda bahsettiğimiz gibi cihazı müdahalelerden koruduğunu söylemiştik. Bu aynı zamanda cihazın üzerindeki hataları da “düzeltilmekten” korur ve kullanıcıların özgürlüğünü kısıtlamış olur. Eğer telefonla uğraşmayı seviyorsanız bootloader kilidini açtıktan sonra özelleştirilmiş veya cihazınız için sıfırdan yapılmış yazılımları kurmayı deneyebilir veya cihazınızı rootlayıp sistem derinliklerinde söz sahibi olmayı düşünebilirsiniz. Root için en çok tercih edilen altyapılardan birisi olan magisk hakkında bilgi almak için tıklayın!

Bootloader kilidi açık olursa bir zararı olur mu? Ne yapmalıyım?

Cihazınızın bootloader kilidi açık olursa kullanım açısından root ve rom değiştirme gibi işlemlere müsaade etmesiyle kullanıcıya kolaylık sağlarken, yazılım atılması kolaylaşacağından dolayı cihazın çökme durumunda tamiri de kolaylaşacaktır. Ancak “ben hiçbir sistem dosyasıyla oynamam, cihazı olduğu gibi kullanırım, hiçbir sıkıntı yok” diyenlerdenseniz bootloader kilidinin açık olması size bir fayda sağlamaz. Size herhangi bir zararı olmadığı sürece yine de kilidin açık kalması tavsiyemizdir.

  1. Emrullah Bingül diyor ki:

    Çok güzel bir yazı teşekkürler eklenmesi gereken bootloader nasıl kapatılır kısmında komutlar satırında Fastboot oem relock eklenebilir❤️

  2. cesur diyor ki:

    Merhaba emeğinize sağlık güzel bir döküman olmuş. Benim merak ettiğim bir konu var bilginizi paylaşırsanız sevinirim. Bir telefonu bilgisayara bağlayıp Android sistem yapısını incelemek istiyorum. Bunun için önerebileceğiniz program var mı ?.

  3. Mercan diyor ki:

    Merhaba.
    Huawei p20 lite kullanıyorum .
    Telefon bir anda kapandı .
    Ekranda ingilizce yazılar yazıyor.
    Üstte kırmızı beyaz yazılar altta 3 madde yazıyor.
    Neyden kaynaklı olabilir
    Umarım yardımcı olabilirsiniz

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir